-
Nederland en de Koude Oorlog
Uitgeschreven tekst video
Ook Nederland raakt na de eerste bevrijdingsroes in ‘45 in de ban van het ‘rode gevaar’. Achteraf lijken de Koude Oorlogsjaren in Nederland een ‘bijna surrealistische wereld’ die zich kenmerkt door geheime tot ultrageheime documenten en verzetsorganisaties, al even geheime schuilplaatsen en evacuatie- en interneringsplannen luisterend naar codenamen als Nachtwacht, Stoeldans en Diepvries. Dat die angst voor de Russen volslagen ongegrond was – de Sovjet Unie is aan het eind van WOII geruïneerd en heeft noch de middelen, noch de intentie om het Westen onder de voet te lopen – weerhoudt de Nederlandse pers er niet van het van Anglo-Amerikaanse zijde geschetste vijandbeeld breed uit te meten. ‘Een golf van hysterie’ overspoelt Nederland, waarbij de confessionele partijen elkaar naar de kroon steken, waarbij vooral de CPN ’t moet ontgelden. Ook PvdA-voorzitter Koos Vorrink verwijt de communisten ‘verachtelijke papegaaien van het Kremlin’ te zijn en erfgenamen van het nazi-terrorisme’. De socialist Drees tracht in deze situatie een neutrale positie in te nemen, het gezagsherstel in Indonesië heeft immers veel hogere prioriteit, maar ook hij moet op den duur mee in de strijd tegen het ‘goddeloze communisme’.
Bij de militaire en ambtelijke top zit de angst er goed in. In 1948 heeft de gedachte postgevat dat de Russen wanneer eenmaal in Nederland, de werkende bevolking in concentratiekampen op zullen sluiten en alle anderen ‘uitroeien’. Drees wordt overgehaald een ‘commissie-Jansen’ in te stellen die Operatie Diepvries introduceert: ‘communisten, minderheden, joden’ en andere potentiële handlangers dienen ‘geordend’ te worden afgevoerd terwijl ‘zoveel mogelijk communisten en landverraders zonder vorm van proces’ gedood moeten worden. Op de lijst prijken maar liefst 10.000 namen en hoewel dat aantal in de loop der jaren slinkt wordt de operatie pas in 1987 beëindigd. Voor 1100 personen, hoge militairen, ambtenaren, het staatshoofd en de regering, voorziet de commissie in een evacuatieplan. Hiertoe worden verzamellocaties en vluchtschepen aangewezen en bestemmingen gereserveerd. Ook voor de directies van onder andere Philips en Unilever liggen ‘geheel geproviandeerde’ schepen klaar in Numansdorp 2. In 1949 moet Drees zich met tegenzin neerleggen bij het Nederlandse lidmaatschap van de NAVO.
