Bekijk de uitgeschreven tekst van deze video
Samenvatting informatie video
Wie Europa domineert, domineert de wereld
Na WOII blijken de machtsverhoudingen tussen Oost en West, maar ook binnen het westerse kamp drastisch gewijzigd. De Amerikaanse economie heeft een enorme impuls gehad tijdens WOII. Ook de luchtmacht en marine zijn immens uitgebreid. Bovendien zijn de VS in het bezit van de atoombom, de Russen pas in 1949. De Amerikanen doen hier hun voordeel mee in de politieke strijd om de overmacht in West-Europa. Zoals Stalin al vijf jaar eerder zei: ‘Whoever dominates Europe will dominate the world’. (1)
Manhattan atoomproject
Het doel van de Amerikanen is een wereldvrede onder Amerikaanse leiding, waarin de vrije wereldhandel zal bloeien. De Trumanregering onderneemt nog pogingen tot toenadering en samenwerking met Stalin, op Amerikaanse voorwaarden. Dit is echter onacceptabel voor Stalin. De Sovjet minister van buitenlandse zaken, Molotov, wijst de Amerikaanse eisen van een liberaler beleid ten aanzien van Oost-Europa van de hand. De gespannen verhoudingen worden verder op de spits gedreven als J. Edgar Hoover, directeur van de FBI, bekend maakt dat een spionagenetwerk geïnfiltreerd is in het Manhattan atoomproject. Dit wordt begin 1946 bekend gemaakt via de radio en slaat in als een bom. (2)
Trumandoctrine
Een volgende stap in deze beginfase van de Koude Oorlog is de toespraak van voormalig oorlogspremier Winston Churchill. Op 5 maart 1946 spreekt hij 40.000 mensen toe op uitnodiging van president Truman op de universiteit van Fulton, Missouri. Hij waarschuwt hen voor een schaduw, een ijzeren gordijn, dat over Europa is neergedaald.
De zogenoemde Trumandoctrine, gelanceerd in maart 1947, houdt in dat de Verenigde Staten het als haar plicht ziet ‘vrije landen’ te steunen wanneer deze bedreigd worden door ‘gewapende minderheden’. De bedoeling van deze politiek is – zonder direct een oorlog te ontketenen – het communisme in te dammen. In het verlengstuk hiervan ligt de Marshallhulp, het European Recovery Program (ERP) (3). Het geruïneerde Europa wordt hiermee weer op de been geholpen. Aanvankelijk is de hulp ook voor Oost-Europa en de Sovjet-Unie bedoeld. Stalin vreest echter een te grote inmenging in de binnenlandse aangelegenheden en een te grote afhankelijkheid van de Verenigde Staten en wijst de hulp af.